Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын Иргэний улсын бүртгэлийн газрын ахлах мэргэжилтэн Н.Наранцэцэгтэй цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-Иргэний бүртгэлийн дугаар хэрэглээнд нэвтрүүлнэ гэсэн үү, энэ дугаар ямар ач холбогдолтой вэ?
Манай улс 2010 оноос эхлэн иргэний шинэчилсэн бүртгэл хийж, Монгол Улс болон хилийн чанадад ажиллаж, амьдарч байгаа иргэдийг бүртгэлд бүрэн хамруулсан. Энэ үеэс эхлэн иргэний бүртгэлийн дугаарыг иргэний улсын бүртгэлийн мэдээллийн сангаас олгож, Монгол Улсын нийт иргэн иргэний бүртгэлийн дугаартай болсон. Иргэний бүртгэлийн дугаар нь дугаар давхардахгүй, өөрчлөгдөхгүй ба хувь хүний талаар ямар нэг мэдээлэл агуулаагүйгээрээ онцлог.
Бид иргэний бүртгэлийн дугаарыг хэрэглээнд нэвтрүүлж байгаа. Тухайлбал, саяхан болсон Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн сонгогчдын нэрийн жагсаалттай /цахим хуудсанд байрлуулсан/ танилцахдаа иргэний бүртгэлийн дугаараар ашиглах боломж бүрдүүлсэн. Мөн татвар төлөгчийн бүртгэлд ашиглаж байна.
-Үсэг орсон уу, хэдэн оронтой дугаар вэ?
Иргэний бүртгэлийн дугаар бол үсэг агуулаагүй иргэний улсын бүртгэлийн мэдээллийн сангаас олгож байгаа үл давхардах 12 оронтой тоо юм.
-Хэдий хугацаатай вэ, хэдэн жилийн дараа өөрчлөгдөх үү?
Иргэний бүртгэлийн дугаарыг Монгол Улсын иргэнд нэг л удаа олгоно. Иргэний бүртгэлийн дугаар өөрчлөгдөхгүй, давхардахгүй. Харин иргэний регистрийн дугаарыг солих, өөрчлөх тохиолдол байдаг. Жишээлбэл, иргэн шүүхээр нас тогтоолгосон, иргэний улсын бүртгэлийн эх нотлох баримт бичгийн мэдээлэл зөрүүтэй, иргэн хүйс өөрчлөгдсөний бүртгэлд бүртгүүлсэн бол регистрийн дугаарыг холбогдох этгээдийн шийдвэрийг үндэслэн хүчингүй болгож, өөрчилж олгодог. Харин иргэний бүртгэлийн дугаарыг дээрх шалтгаан болон өөр ямар нэг шалтгаанаар өөрчлөх боломжгүй.
-Иргэний бүртгэлийн дугаарыг иргэдэд хэрхэн олгох вэ?
Монгол Улсын иргэн бүр иргэний бүртгэлийн дугаартай. Одоо энэ дугаарыг хэрэглээнд түлхүү нэвтрүүлэх асуудал л яригдаж байна.
-Иргэд дугаараа хаанаас мэдэх боломжтой вэ?
Иргэний бүртгэлийн дугаарыг иргэний үнэмлэхийн ар талд байдаг QR кодыг уншуулан мэдэх боломжтой. Харин 0-16 хүртэлх насны хүүхдийн иргэний бүртгэлийн дугаарыг түүний төрсөн эцэг, эх төрийн үйлчилгээний нэгдсэн систем Е-mongolia.mn-ээр дамжуулан мэдэх боломжтой.
-Иргэний бүртгэлийн дугаартай болохоор регистрийн дугаарыг халах уу?
Иргэний бүртгэлийн дугаартай байна гээд иргэний регистрийн дугаарыг халахгүй.
Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуулийн 12 дугаар зүйлд улсын бүртгэлийн мэдээллийн нэгдсэн сангийн мэдээллийг нээлттэй, хаалттай, хязгаартай байхаар тодорхойлсон. Нээлттэй хаалттайгаас бусад мэдээллийг тухайн иргэний зөвшөөрлөөр олгодог. Гэтэл иргэний регистрийн дугаар нь тус хуулиар хувь хүний хязгаартай мэдээлэл. Өөрөөр хэлбэл, тухайн иргэний төрсөн он, сар, өдөр, хүйс болон оршин сууж байсан аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн мэдээллийг агуулж иргэний үнэмлэхэд ил харагдах байдлаар бичигдсэн байдаг.
Иймээс цаашид тухайн иргэний мэдээллийг нууцлах, хувь хүний мэдээллийн нууцлалын аюулгүй байдлыг хангах, хамгаалах үүднээс хувь хүний хязгаартай мэдээлэл агуулж байгаа регистрийн дугаарыг биш, харин иргэний бүртгэлийн дугаарыг хэрэглээнд түлхүү нэвтрүүлж, төрийн байгууллага болон бусад байгууллага өөр хоорондоо мэдээлэл солилцоход ашиглана гэж ойлгох хэрэгтэй.
